Các bệnh bụi phổi nghề nghiệp thường gặp?

Bệnh bụi phổi là một trong nhóm bệnh lý phổi kẽ do hít phải một số loại bụi làm tổn thương phổi. Vậy các bệnh bụi phổi nghề nghiệp thường gặp là câu hỏi của nhiều người. Các bệnh bụi phổi là các bệnh phổi gây xơ mạn tính do hít phải các bụi than và các chất trơ, vô cơ hoặc các bụi silicat. Các bệnh bụi phổi do hít các bụi trơ thường là những rối loạn không co triệu chứng với các thâm nhiễm nốt lan tỏa trên phim X quang. Các bệnh bụi phổi quan trọng về mạt lâm sàng gồm bệnh bụi phổi ở các công nhân mổ than, bệnh bụi silic và bệnh bụi amian. Dưới đây chúng ta cùng đi tìm hiểu chi tiết.

1. Các bệnh bụi phổi nghề nghiệp

+ Bệnh bụi silic:

Trong bệnh bụi silic hít thở dài ngày và rộng khắp các hạt silic tự do có đường kính 0,3 - 5/µm sẽ tạo nên các đám mờ tròn, nhỏ (nốt của bệnh bụi silic phổi) ở khắp phổi. Sự vôi hóa ngoại vi của các hạch bạch huyết rốn phổi (vôi hóa "vỏ trứng") là một dấu hiệu ít gặp gợi rất nhiều đến bệnh bụi silic. Bệnh bụi silic đơn giản thì thường không có triệu chứng và không ảnh hưởng đến chức nẳng phổi khi làm thử nghiệm, trong bệnh bụi silic, biến chứng có những đám kết đặc rộng xuất hiện ở phần trên của phổi kèm theo có khó thở, rối loạn thông khí phổi hạn chế và tắc nghẽn. Viêm phế nang tế bào lympho mạn tính được đồng nhất với bệnh bụi silic. Một báo cáo đã khuyến cáo rằng viêm phế nang này có thể có đáp ứng với corticosteroid. Bệnh lao tăng ở các bệnh nhân có bệnh bụi silic. Mọi bệnh nhân bị bệnh bụi silic cần làm thử nghiệm da với tuberculin. Người có bệnh bụi silic phản ứng tuberculin dương tính cần dược hóa trị liệu phòng ngừa bằng isoniazid.

+ Bệnh bụi phổi của công nhân mỏ than:

Trong các bệnh bụi: phổi của công nhân mỏ than, việc các đại thực bào phế nang thực bào các bụi than hít vào dẫn đến việc tạo nên các nốt than, thường đường kính 2 - 5mm xuất hiện trên phim X quang thành những đám mờ nhỏ lan tỏa nhưng đặc biệt có nhiều ở phần trên của phổi. Các bệnh bụi phổi của công nhân mỏ than đơn giản thì thường không có triệu chứng, các bất thường về chức năng phổi không gây ấn tượng lắm, hút thuốc không tăng thêm tổng số bệnh bụi phổi của công nhân mỏ than nhưng có thể có ảnh hưởng bất lợi lên chức năng thông khí. Ở các bệnh bụi phổi của công nhân mỏ than có biến chứng ("xơ phổi khối tiến triểri") có sự kết khối và co kéo trong các vùng trên của phổi. Hình ảnh X quang và lâm sàng giống như bệnh bụi silic biến chứng, Hội chứng Caplan ít gặp, đặc trưng bởi sự có mặt của các nốt dạng thấp hoại tử (đường kính 1 - 5 cm) ở ngoại vi phổi ở các công nhân mỏ than có viêm khớp dạng thấp.

+ Bệnh bụi amian:

Bệnhibụi amian, xơ kẽ nốt xảy ra ở công nhân và thợ mỏ làm việc yới amian có đặc trưng là khó thở, tiếng lép bép thì hít vào và trong một số trường hợp, ngón tay dùi trống và tím tái. Hình ảnh X quang có xơ kẽ, dầy màng phổi, các mảng vôi (màng phổi) vùng hoành hay thanh ngực bên. Vùng phổi phía dưới thường có tổn thương bệnh nhiều hơn các vùng phía trên. CT là phương pháp chẩn đoán hình ảnh tốt nhất có khả năng giải quyết cao trong chẩn đoán bệnh bụi amian vì nó có khả năng phát hiện xơ của nhu mô và cho thấy được các mảng màng phổi đặc trưng của bệnh. Hút thuốc ở những người làm việc với amian làm tăng chỉ số có những thay đổi ở nhu mô và màng phổi trên phim X quang, nó cũng có thể làm trở ngại cho sự thanh thải các sợi amian ngắn ra khỏi phổi. Thăm dò chức năng có rối loạn chức năng thông khí hạn chế và khả năng khuếch tán giảm.

+ Bụi kim loại:

Bụi kim loại là loại bụi được hình thành chủ yếu trong quá trình sản xuất cắt, mài, đánh bóng kim loại,... từ các nhà máy luyện gang, thép, xưởng gia công cơ khí. Về cơ bản, bụi kim loại là loại bụi mịn, khô, không kết dính và có kích thước nhỏ.

Trên thực tế, bụi kim loại nếu không được thu gom sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người lao động và môi trường xung quanh. Mà cụ thể là:

- Đối với con người và động vật: bụi kim loại có thể gây tác nghẽn các cuống phổi làm giảm quá trình phân phối khí; gây ra chứng khí thũng, phá hoại các mao quản làm cản trở quá trình hô hấp; gây tổn thương da, giác mạc mắt,bệnh ở đường tiêu hóa; gây hư hại các mô phổi dẫn tới ung thư phổi.

Tổn thương đường hô hấp. Các bệnh đường hô hấp như viêm mũi, viêm họng, viêm phế quản, viêm teo mũi do bụi crom, asen, ... Bệnh ngoài da. Bụi có thể dính bám vào da làm viêm da, bịt kín các lỗ chân lông và ảnh hưởng đến bài tiết mô hôi, có thể bịt các lỗ của tuyến nhờn, gây ra mụn, lở loét ở da, viêm mắt, giảm thị lực, mộng thịt.

Bệnh đường tiêu hoá. Các loại bụi có cạnh sắc nhọn lọt vào dạ dày có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, gây rối loạn tiêu hoá.

Bụi gây chấn thương mắt, Bụi kiềm, bụi axit có thể gây ra bỏng giác mạc làm giảm thị lực.

Bụi hoạt tính dễ cháy nếu nồng độ cao, khi tiếp xúc với tia lửa dễ gây cháy nổ, rất nguy hiểm.

+ Bụi phổi atbet (amiăng):

Bệnh bụi phổi atbet (amiăng) là bệnh xơ hoá phổi, có hoặc không kèm theo tổn thương xơ hóa phổi và tạo thành các hạt như hạt silicon. Bệnh bụi phổi atbet và bệnh bụi phổi silic là hai bệnh hoàn toàn khác nhau, do thở hít bụi atbet hay bụi amiăng. Các tổn thương xơ hóa trong bệnh lý này không tạo thành các hạt trên hình ảnh X-quang và GPBL như trong bệnh bụi phổi silic.

Bài viết cùng chuyên mục: >>> Các bệnh bụi phổi nghề nghiệp thường gặp?